O Centrum

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zostało powołane przez Wojewodę Katowickiego, Wojciecha Czecha, Zarządzeniem Nr 204/92 z dnia 15 grudnia 1992 roku, które nadało również statut tej jednostce. Dokumenty te zostały zmienione Zarządzeniem Nr 154/94 Wojewody Katowickiego z dnia 22 listopada 1994 roku. Zgodnie z zarządzeniami i statutem, Centrum było państwową jednostką budżetową powołaną do badania, dokumentowania i ochrony oraz prognozowania stanu przyrody Górnego Śląska.

W związku z reformą administracyjną kraju z dniem 1 stycznia 1999 roku Centrum zostało przekazane województwu śląskiemu Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 listopada 1998 roku. Uchwałą Nr I/51/5/2002 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 17 czerwca 2002 roku został nadany statut wojewódzkiej samorządowej jednostce organizacyjnej o nazwie Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. Nadzór nad Centrum wykonuje Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Dnia 25 stycznia br. uchwałą nr VI/27/2/2021 Sejmik Województwa Śląskiego przyjął nowy statut Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska.

"Celem Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska jest działanie dla dobra środowiska przyrodniczego Województwa Śląskiego poprzez gromadzenie wiedzy, działalność ochronną i popularyzacyjną, aby zachować tożsamość wszystkich regionów województwa oraz ich walory przyrodnicze."

Przedmiotem działalności Centrum jest realizacja zadań Samorządu Województwa Śląskiego w zakresie:

• opracowywania i wdrażania merytorycznych podstaw kształtowania polityki województwa w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu,
• opracowywania i wdrażania zapisów dokumentów kształtujących politykę przestrzenną województwa, w tym audytu krajobrazowego,
• prognozowania środowiskowych skutków wdrażania zapisów dokumentów strategicznych rangi wojewódzkiej,
• kształtowania sieci obszarów chronionego krajobrazu województwa oraz zarządzania elementami sieci, w tym realizacji działań ochrony czynnej,
• kształtowania regionalnej sieci korytarzy ekologicznych,
• identyfikacji i oceny istniejących i potencjalnych zagrożeń dla funkcjonowania systemu przyrodniczego i walorów krajobrazowych poszczególnych regionów województwa,
• oceny stopnia zagrożenia elementów przyrody ożywionej i nieożywionej województwa śląskiego,
• gromadzenia, integrowania i rozpowszechniania wiedzy o dziedzictwie przyrodniczym i krajobrazowym województwa śląskiego poprzez działalność dokumentacyjną, popularyzacyjną i promocyjną,
• współpracy z powiatami i gminami, a także innymi podmiotami realizującymi zadania z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu.

Centrum jest jedyną taką jednostką samorządową w Polsce. Sporządza informacje, opracowania i wnioski dla potrzeb Sejmiku i Zarządu Województwa Śląskiego oraz władz rządowych i samorządowych.

W kwietniu 2018 r. Centrum zostało wyróżnione Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego.

Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska jest jednostką organizacyjną Samorządu Województwa Śląskiego

Najważniejsze osiągnięcia

• Zainicjowanie i rozwijanie regionalnych baz danych o przyrodzie: jej bogactwie, stanie ochrony, zagrożeniu i potrzebach ochrony, w szczególności utworzenie ogólnodostępnej bazy danych bio- i georóżnorodności województwa śląskiego „BIOGEO-SILESIA ORSIP” , jako integralnej części Otwartego Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej (ORSIP) Województwa Śląskiego, w partnerstwie z Uniwersytetem Śląskim, współfinansowanej ze środków RPO.

• Podjęcie wieloletnich programów badań i monitoringu oraz czynnej ochrony wybranych gatunków. Prowadzenie monitoringu przyrodniczego "Wojewódzkiego Programu Aktywizacji Gospodarczej oraz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej – Owca Plus” – nieprzerwanie od roku 2010. Aktywne uczestnictwo w regionalnym życiu naukowym.

• Zainicjowanie i opracowywanie regionalnych czerwonych list gatunków oraz zbiorowisk roślinnych.

• Znaczący udział w tworzeniu Europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 w województwie śląskim. Opracowanie i wdrożenie koncepcji korytarzy ekologicznych w województwie śląskim do planu zagospodarowania przestrzennego województwa, wykorzystywanych praktycznie przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Katowicach do ocen oddziaływania przedsięwzięć na środowisko.

• Zainicjowanie, koordynowanie i opracowanie pierwszej w Polsce regionalnej "Strategii Ochrony Przyrody Województwa Śląskiego do roku 2030", przyjętej przez Sejmik Województwa Śląskiego w roku 2012.

• Stała współpraca z Urzędem Marszałkowskim w zakresie opracowywania wojewódzkich polityk, strategii, programów oraz planu zagospodarowania przestrzennego województwa wraz z prognozami oddziaływania na środowisko.

• Zainicjowanie i prowadzenie fachowej regionalnej biblioteki przyrodniczej, która gromadzi, opracowuje i udostępnia zbiory biblioteczne na miejscu oraz w Internecie, a także zainicjowanie i prowadzenie regionalnej bibliografii przyrodniczej.

• Podjęcie działalności wydawniczej, w tym wydawanie czasopism naukowych i popularnonaukowych oraz wydawnictw seryjnych. Sukcesywna digitalizacja publikacji i udostępnianie ich w Internecie.

• Zainicjowanie, koordynowanie i prowadzenie kolekcji przyrodniczych wydawnictw cyfrowych „Natura Silesiae” w ramach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.

• Zainicjowanie i prowadzenie regionalnej bazy danych o ośrodkach edukacji ekologicznej i ścieżkach przyrodniczych, udostępnianej społeczeństwu w Internecie.

• Zainicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjnej dla dzieci i młodzieży, w tym również programów artystyczno-przyrodniczych.

• Zainicjowanie i prowadzenie internetowych portali informacyjnych o przyrodzie. Stworzenie koncepcji modułu Przyroda w "Otwartym Regionalnym Systemie Informacji Przestrzennej Województwa Śląskiego" (ORSIP) oraz sukcesywne udostępnianie w nim informacji przyrodniczej.

• Złota Odznaka Honorowa za zasługi dla Województwa Śląskiego przyznana przez Sejmik Województwa Śląskiego w kwietniu 2018 roku.

Centrum w Internecie

W 2014 roku z okazji jubileuszu 20-lecia działalności Centrum odbyły się dwie konferencje naukowe. Relacje z tych wydarzeń zamieszczono na stronach:

20 lat działalności Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska

Relacja z obchodów 20-lecia działalności Centrum

W grudniu 2017 roku przypadała rocznica 25-lecia działalności Centrum. Uroczyste obchody tego jubileuszu odbyły się dnia 16 maja 2018 roku w historycznej Sali Sejmu Śląskiego, pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Śląskiego Wojciecha Saługi. Patronatu medialnego udzieliły Radio Katowice i Telewizja Katowice. Relacje z tego wydarzenia zamieszczono na stronie:

http://www.cdpgs.katowice.pl/przeglad-aktualnosci/343-relacja-z-obchodow-jubileuszu-25-lecia-centrum

Z okazji jubileuszu Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zostało odznaczone przez Sejmik Województwa Śląskiego Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego.

Działalność Centrum w latach 1992-2017 w liczbach przedstawia się następująco.

Działalność dokumentacyjna, prowadzona w formie baz danych, zamyka się 105886 rekordami o różnorodności biologicznej, 2134 rekordami o obszarach chronionych i 2306 o obszarach godnych ochrony, 794 rekordami o ochronie czynnej i monitoringu przyrody, 3384 rekordami o ścieżkach przyrodniczych i ośrodkach edukacji ekologicznej oraz 797 innymi rekordami o przyrodzie.

Pracownicy Centrum w okresie 25 lat działalności realizowali 37 tematów badawczych, w tym 13 wieloletnich. Badania te były publikowane w ponad 200 artykułach i komunikatach naukowych oraz w ponad 300 artykułach i komunikatach popularnonaukowych.

Do roku 2017 Centrum podjęło 21 działań z zakresu ochrony czynnej (drzewa pomnikowe – 883, gniazda bociana białego – 34, nietoperze – 146 interwencji), 145 interwencji (z czego 115 w formie pisemnej), wykonało 27 inwentaryzacji i odbyło 98 wizji terenowych, udzieliło 46 konsultacji, odbyło 52 narady i spotkania, wydało 221 opinii i opracowało 6 ekspertyz, a także złożyło 38 wniosków.

W latach 1996-2017 przeprowadzono łącznie ponad 1000 działań edukacyjnych, w tym 468 warsztatów terenowych, 559 prelekcji i wykładów, 13 konkursów i 11 wystaw. Uczestniczyło w nich ponad 31000 osób, głównie młodzież szkolna. Upowszechnianie wiedzy odbywa się także poprzez prowadzenie serwisów internetowych i społecznościowych.

W latach 1995-2017 Centrum było wydawcą pięciu tytułów publikacji ciągłych (czasopisma i wydawnictwa ciągłe – łącznie 126 tomów i numerów), 20 tomów wydawnictw zwartych, 2 wydawnictw multimedialnych i 4 plakatów.

Zbiory biblioteczne zawierają 11639 woluminów wydawnictw, zbiorów kartograficznych i specjalnych oraz 14326 pozycji inwentarzowych zbiorów fotograficznych.

Z okazji jubileuszu w 2018 roku ukazał się specjalny numer biuletynu "Przyroda Górnego Śląska" 93/2018 pod hasłem: "Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska - 25 lat w służbie ochrony przyrody" oraz raport naukowy pt. "Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska 25 lat w służbie ochrony przyrody (1992-2017)" ze streszczeniami w języku angielskim, liczący 276 stron.

Zapraszamy do lektury (kliknij na okładkę lub pobierz w załącznikach na dole strony). Raport jest wydawnictwem bezpłatnym i udostępniony został w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej pod adresem: https://sbc.org.pl/dlibra/publication/408656/edition/384099

Załączniki:

CDPGS25LatWSluzbieOchronyPrzyrody1992-2017_2018-skompresowany.pdf	[CentrumDziedzictwaPrzyrodyGórnegoŚląska-25lat-w-służbie-ochrony-przyrody(1992-2017)]	7799 kB
PrzyrodaGornegoSlaska_2018_nr93.pdf	[Przyroda Górnego Śląska nr 93/2018]	1761 kB